Gothic Lolita là một nhánh của thời Gothic hay chỉ đơn thuần là một biến tấu nhỏ của thời trang Lolita?
Những cuốn truyện, bộ phim tràn đầy màu sắc huyền bí với nội dung có phần ma quái, kỳ dị hẳn chúng ta ai cũng từng xem qua kể từ khi còn là những đứa trẻ. Không chỉ gây ấn tượng bởi kịch bản gay cấn, nền văn hóa này còn thu hút bởi gu thời trang độc lạ của các nhân vật. Nhờ sự nổi tiếng gần đây của series “Wednesday”, thời trang Gothic càng trở nên gần gũi với đại chúng.
Đối với cộng đồng fan của nền văn hóa anime Nhật Bản, Gothic Lolita là một phong cách được yêu thích hàng đầu. Vậy Lolita Goth là gì, chúng có nguồn gốc từ đâu? Hãy cùng Street Vibe tìm hiểu về tiểu văn hóa này nhé!
Lolita là gì?
Lolita là một tiểu văn hóa thời trang đến từ Nhật Bản. Phong cách này chịu ảnh hưởng rất lớn từ quần áo và phong cách thời Victoria, đặc biệt là giai đoạn trường phái Rococo nở rộ trong xã hội của vương hậu Maria Antoinette nước Pháp.
Đặc trưng dễ nhận thấy của phong cách thời trang Lolita chính là tính thẩm mỹ của sự dễ thương. Tiểu văn hóa thời trang của Nhật có thể phân loại thành ba kiểu chính: gothic, classic (cổ điển) và sweet (ngọt ngào). Những phong cách Lolita khác ít phổ biến hơn là thủy thủ, hime (công chúa), ero (khiêu dâm), guro (grotesque), nông thôn, punk, shiro (màu trắng), kuro (màu đen) và steampunk. Thời trang Lolita đã phát triển thành một phong cách được ưa thích rộng rãi ở Nhật Bản và các quốc gia châu Á khác trong thập niên 1990s. Sau này, Lolita dần trở nên suy yếu ở Nhật Bản những năm 2010 – thời điểm nhiều phong cách thời trang cá tính nở rộ như Hipster, Athleisure…
Một trang phục Lolita chuẩn phải chú ý đến độ phủ kín cơ thể. Trong khi phong cách thời trang hiện đại ngày càng hướng đến vẻ đẹp quyến rũ, khoe da thịt càng nhiều càng tốt. Thế nhưng điều này đôi lúc khiến các cô gái không thoải mái trong hoạt động thuờng ngày, và đó là lý do thời trang Lolita giúp cô nàng được là chính mình. Lolita-girl phô bày vẻ đẹp bí ẩn của mình sau những lớp vải, những tầng phụ kiện được phối với nhau một cách tinh tế tạo nên tổng thể hài hòa.
Tuy là những trang phục khá “kín cổng cao tường”, thế nhưng Lolita style cũng vấp phải nhiều tranh cãi khi bị nhận xét rằng bộ trang phục này có phần khiêu gợi, liên tưởng tới những hành động có tính chất “ấu dâm”.
Nguồn gốc ra đời của Lolita và các phân nhánh nhỏ
Mặc dù Nhật Bản là cái nôi nuôi dưỡng sự phát triển của thời trang Lolita nhưng nguồn gốc cụ thể của phong cách này vẫn luôn là một ẩn số. Định nghĩa được Lolita là gì nhưng lại không có tài liệu nào đề cập chính xác thời điểm Lolita ra đời.
Thời trang Lolita được cho là bắt đầu từ thập niên 1990, ở vùng Kansai phía bắc Nhật Bản. Trong hơn 15 năm qua, phong cách Lolita (đặc biệt là Goth Loli) đã lan rộng từ Tokyo đến Đông Á cho đến Hoa Kỳ và thậm chí cả Châu Âu.
Đa số cho rằng văn hóa phương Tây đã ảnh hưởng đến thời trang Lolita. Cuốn truyện nổi tiếng “Alice in Wonderland” đã truyền cảm hứng cho nhiều thương hiệu theo đuổi Lolita Fashion. Lý do nhân vật Alice trở thành nguồn cảm hứng cho Lolita là bởi cô là một biểu tượng lý tưởng cho hình ảnh Shoujo (nghĩa là một hình ảnh tượng trưng cho sự ngây thơ và vẻ đẹp vĩnh cửu).
Một nhân vật ảnh hưởng khác đó chính là vương hậu Pháp Marie Antoinette, và phong cách của giới quý tộc Pháp thời đó đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho bộ manga huyền thoại của Nhật – “The Rose of Versailles” (1979). Bộ truyện nổi tiếng kéo theo cơn sốt về phong cách thời trang của các nhân vật nữ mà sau đó ít lâu giới trẻ Nhật trở nên quen thuộc với qLolita Fashion.
Người ta chỉ biết rằng Lolita trở nên phổ biến nhờ sự xuất hiện của nhiều thương hiệu tiên phong có tiếng như Milk, Pink House hay Angelic Pretty. Một thời gian ngắn sau đó, nhiều nhãn hiệu khác cũng theo dòng xu hướng Lolita như Baby, Metamorphose temps de fille, The Stars Shine Bright,…
Ngoài ra, Lolita Fashion phổ biến còn nhờ sự lăng xê của các ban nhạc nổi tiếng thời bấy giờ, điển hình là Princess Princess. Họ thường diện các trang phục có thiết kế cầu kì, rườm rà, nhưng fan của họ sẵn sàng chấp nhận phong cách đó. Theo thời gian, phong cách này sớm lan rộng đến Tokyo và được giới trẻ Nhật Bản đặc biệt ưa thích thời bấy giờ.
Đến những năm 2000, xu hướng thời trang Lolita trở nên bùng nổ thông qua hình ảnh của các ban nhạc Visual-kei (được biết đến với những biểu hiện lập dị và trang phục phức tạp). Tay guitarist của ban nhạc Dix Mois – Mana đã sáng lập thương hiệu thời trang có tên là Moi-même-Moitié theo đuổi phong cách thời trang Lolita . Mana góp công lớn trong việc phát triển một nhánh nhỏ quan trọng của Lolita Fashion, đó là Elegant Gothic Lolita. Lúc này, phong cách Lolita bắt đầu lan rộng ra quốc tế, dễ dàng tiếp cận khách hàng thông qua hệ thống các cửa hàng phân phối trên toàn cầu và sự phát triển nhanh chóng của hình thức mua đồ qua mạng.
Đến nay, thời trang Lolita ngày càng có nhiều biến đổi. Trước kia, Lolita Fashion thường có thiết kế khá đơn giản, đa phần theo đuổi hai tone màu chủ đạo đen và trắng. Các trường phái Gothic, Kuro và Shiro Lolita đã cực kì phổ biến, trong khi Sweet Lolita lại khá trầm lắng. Năm 2005, những họa tiết in trên trang phục Sweet Lolita còn tương đối ít, nếu có thì cũng mang phong cách đơn giản.
Gothic Lolita là gì mà mê đắm tín đồ thời trang đến vậy?
Gothic Lolita hay còn được gọi là Goth Loli, là sự kết hợp giữa thời trang Gothic và Lolita. Nhánh tiểu văn hóa này khởi điểm từ rất sớm, ngay khi nền thời trang Lolita khai sinh vào cuối những năm 1990 tại Harajuku và sớm phổ biến với các cô gái trẻ ở khắp Nhật Bản. Phong cách này kết hợp tính thẩm mỹ đen tối đặc trưng của Gothic Fashion với phong cách nữ tính của các ban nhạc Visual kei thời đó. Cũng giống như Lolita, Gothic Fashion cũng một phần chịu ảnh hưởng từ búp bê sứ và xứ sở thần tiên Alice In Wonderland của John Tenniel.
Một số nhãn hiệu Gothic Lolita nổi tiếng có thể kể đến như Atelier-Pierrot, Atelier Boz, Alice and the Pirates và Moi-même-Moitié. Ở thủ đô Tokyo, Gothic Lolita là ngành thời trang có có tiềm năng kinh doanh lớn. Bộ truyện tranh “Nụ hôn thiên đường” và “Nỗi u sầu của Haruhi Suzumiya” là hai trong số nhiều tác phẩm phổ biến hình ảnh Loli theo phong cách Gothic.
Mặc dù hầu hết mọi người khi nghĩ tới Lolita sẽ liên tưởng với phong cách Lolita của nhà văn Vladimir Nabokov, nhà văn nổi tiếng với tác phẩm “Lolita” – tác phẩm suốt nhiều thập kỷ qua vẫn gây tranh cãi xung quanh vấn đề gợi dục, ấu dâm. Nhưng thực ra mọi liên hệ tốt nhất không nên là trực tiếp, vì thời trang Lolita đơn thuần lấy cảm hứng từ thế giới của búp bê, trẻ con, không mang ý nghĩa gợi cảm quyến rũ. Điểm nhấn của Gothic Lolita vẫn là làm nổi bật sự trẻ trung, dễ thương nhưng thêm phần ma quái so với phong cách Lolita nguyên bản.
Đặc trưng của phong cách thời trang Gothic Lolita
Người ta có thể nhận diện một Gothic Lolita qua cách trang điểm đậm và váy áo chỉ toàn tông tối màu. Những cô gái này ưa chuộng son môi đỏ và mắt màu khói, với đường eyeliner được kẻ sắc nét. Tuy thời trang Gothic cổ điển gắn liền với hình ảnh gương mặt dày phấn trắng bệch, nhưng bạn lại khó có thể tìm thấy đặc điểm này khi nhìn một Gothic Lolita hiện nay.
Gothic Lolita vẫn tuân theo những nguyên tắc ngầm của phong cách Lolita cơ bản. Váy dài được mặc cùng váy lót hình chuông để tạo hình dạng váy hình “bánh cupcake” tiêu chuẩn. Một Gothic Lolita girl có thể theo đuổi hình tượng “quý cô cổ điển” khi sử dụng váy lót chữ A thay vì dáng chuông siêu phồng, để tạo cho tổng thể một vẻ ngoài thanh lịch, trưởng thành hơn.
Phụ kiện của thời trang Goth Loli thường lấy cảm hứng từ các biểu tượng tôn giáo, đặc biệt là cây thánh giá. Một nửa “linh hồn” của phong cách này là ảnh hưởng từ trường phái Goth, nên đương nhiên trang phục sẽ chuộng màu tối hơn. Màu đen, xanh biển, xanh ngọc lục bảo, màu hạt dẻ, đỏ thẫm và tím đậm đều là những gam màu phổ biến.
Kiểu trang điểm phổ biến gắn liền với son môi màu đậm (màu rượu vang, đỏ, tím đậm hoặc nâu sẫm), mắt khói, và má hồng nhẹ. So với các phong cách tiểu văn hóa khác của Lolita, vẻ ngoài của một Goth Loli trông vẫn khá tự nhiên. Mặc dù phong cách trang điểm Gothic nguyên bản đi đôi với khuôn mặt được đánh phấn trắng dày, điều này lại không phổ biến lắm ở Lolita vì nó bị cho là quá lố. Điều đáng chú ý là ca sĩ, nhạc sĩ Mana là một Gothic Lolita đời đầu nổi tiếng với lối trang điểm “trắng bệch”, nhưng đây không được coi là diện mạo chuẩn cho phong cách này đối với người hâm mộ hậu bối.
Phụ kiện của phong cách Gothic Lolita rất đa dạng. Từ nơ, mũ đội đầu, túi, đến quần bó, bít tất cao đến đầu gối… Đồ trang sức có xu hướng sử dụng đá quý màu tối, tông màu bạc và kim loại phổ biến hơn so với trang sức bằng vàng. Vòng cổ ren Venice, chuỗi tràng hạt và găng tay ren khá phổ biến trong phong cách này. Những đôi giày phổ biến là Mary Janes, giày Tea Party, ủng và giày đế thấp. Chúng thường có màu đen hoặc màu tối để phù hợp với chủ đề chính.
Gothic Lolita có phải là một loại Goth không?
Dựa trên tổng hợp từ nhiều quan điểm trong các hội nhóm về Cố vấn thời trang Lolita, câu trả lời có lẽ là không. Cụ thể Gothic Lolita thuộc một trong những nhánh con của Lolita, và là phong cách thời trang áp dụng tính thẩm mỹ Gothic vào khuôn mẫu Lolita.
Phong cách thời trang này lấy cảm hứng từ rất nhiều nguồn, điển hình là trường phái Romantic Goth – một tập hợp con của thời trang Goth. Giao thoa giữa Lolita và Romantic Goth, về mặt thẩm mỹ, cảm hứng này có mối liên hệ rất chặt chẽ. Cả hai đều có những đặc điểm như diềm xếp nếp, ren, nhiều màu tối và sở thích về chủ nghĩa cổ điển – kiểu váy đầy đặn chuẩn chỉnh và các họa tiết gợi nhớ về trường phái Goth truyền thống.
Quay trở lại với nhạc sĩ, nhà thiết kế thời trang thương hiệu Gothic Lolita (Moi-même-Moitié) – Mana, ông cùng ban nhạc của mình tạo nên một khía cạnh âm nhạc có phần mới lạ so với Rock Goth của thập niên 80s. Thế nhưng phong cách thương hiệu của ông (Mana tự đặt tên là Elegant Gothic Lolita và Elegant Gothic Aristocrat) chắc chắn đã bị ảnh hưởng nhiều bởi Gothic Fashion của thập niên trước. Thuở bắt đầu xây dựng phong cách, Mana nổi bật với mái tóc đánh rối, giày đế khủng, kiểu trang điểm ma quái với đường kẻ mắt ấn tượng… Đó là những yếu tố rõ ràng của trường phái Goth.
Tuy nhiên, thời trang Gothic Lolita rộng hơn nhiều so với thương hiệu Moi-même-Moitié. Nhiều thiết kế được các thương hiệu khác ra mắt và tính thẩm mỹ đã thay đổi nhiều so với phong cách của Mana. Lolita cũng đã tồn tại trước Gothic Lolita, và những hiện thân trước đó của nó có rất ít đặc điểm của trường phái Goth.
Gothic Lolita là một tập hợp con của Lolita và Lolita là một tiểu văn hóa chủ yếu dựa trên thời trang, khác biệt đáng kể so với tiểu văn hóa Goth. Tiểu văn hóa Goth không chỉ nằm ở khía cạnh thời trang mà chúng ta còn cần chú ý đến nguồn gốc âm nhạc và những khía cạnh văn hóa rộng lớn hơn của nó. Thời trang Gothic Lolita không bị ràng buộc chặt chẽ với âm nhạc và các ban nhạc giống như Goth, ít nhất là trong các mối liên hệ với các nhóm nhạc bên ngoài Nhật Bản, với âm nhạc của Mana hay Visual Kei.
Về mặt thẩm mỹ, hai phong cách thời trang này có liên quan và tương thích với nhau nhưng nhấn mạnh lại rằng chúng không cùng một tiểu văn hóa. Nhưng cũng không phải là những tiểu văn hóa loại trừ lẫn nhau. Một ví dụ vui là bạn hoàn toàn có thể mặc trang phục Gothic Lolita đến các buổi gặp mặt, tiệc trà của các Lolita và hoạt động tích cực trong nhóm văn hóa đó, nhưng đồng thời cũng hoạt động như một người theo chủ nghĩa Goth.
Về mặt thiết kế trang phục, xem xét giữa một chiếc váy Goth “tiêu chuẩn” và trang phục Goth Loli cũng “hình mẫu” không kém, người ta có thể nhận thấy sự khác biệt. Thời trang Gothic Lolita thường để lộ rất ít da thịt, chủ yếu chỉ lộ phần tay, bắp chân và cổ.
Trong khi đó “Chiếc váy Morticia” dài quét đất, với phần cổ áo khoét sâu với tay áo dài qua cổ tay. Chiếc váy này ôm sát body, làm nổi bật những đường cong của hình thể phụ nữ. Thế nhưng, một chiếc váy kiểu này sẽ trông hơi lố bịch đối với bất kỳ phụ nữ nào dưới 25 tuổi. Một trong những nguyên tắc “ngầm” của Lolita fashion.
Lời kết
Chung quy lại, Goth là một tiểu văn hóa nói chung, và là một tiểu văn hóa có nhiều thứ hơn là thời trang, còn Lolita là một tiểu văn hóa chủ yếu về thời trang. Gothic Lolita đang áp dụng tính thẩm mỹ của Goth vào khuôn mẫu thời trang của Lolita, và như vậy thu hẹp khoảng cách ở một mức độ nào đó. Mặc trang phục Gothic Lolita vốn dĩ không tạo nên một người “Goth” thực sự, vì người đó sẽ cần phải tham gia vào nền văn hóa rộng lớn hơn nữa. Tuy nhiên, việc trở thành người “Goth” cũng không loại trừ trường hợp người đó diện trang phục Gothic Lolita.
