Mod là cách nói lên khát khao thay đổi của những người trẻ. Họ coi đường phố là sàn diễn, thể hiện phong cách riêng qua trang phục và những chiếc xe tay ga Vespa làm phương tiện chuẩn mực.

Thập niên 1960 thường được nhớ đến với những phong cách sống gắn liền với sự nổi loạn như Punk và Skinhead. Trang phục thụng, nhiều hoa hòe, lôm côm và hơi cẩu thả là ấn tượng về hai phong cách tự do này. Tuy nhiên, đối lập với Skinhead và Punk chính là Mod – nét thanh lịch trong thời trang và phong cách sống của một bộ phận thanh niên Anh Quốc tri thức.

Phong cách sống của giới tri thức thập niên 1960

Mod được viết tắt của từ “Modernist”. Đây là một tiểu văn hóa nhóm (sub-culture) bắt nguồn từ London, Anh Quốc vào khoảng cuối những năm 1950 của thế kỷ trước, phổ biến hơn vào những năm đầu và giữa của thập niên 1960. Văn hóa Mod bao gồm các kiểu thời trang như các bộ âu phục được may thủ công bởi các thợ may kết hợp với âm nhạc như Jazz hiện đại, ska và R&B. Các nhóm thanh niên này là tầng lớp trí thức, họ tận hưởng cuộc sống hào nhoáng của mình theo một cách có tổ chức.

Các Modder không chỉ xuất hiện trên đường phố mà còn tập chung thành các nhóm nhỏ trong các quán cà phê. Modder thường lái xe theo hội nhóm, truyền tải ý thức về tinh thần đồng đội và sự kiên định. Trong suốt quãng thời gian đó, những chiếc Vespa GS trở nên phổ biến trên các đường phố London với lối trang trí nổi loạn và lập dị. Mod từ đó phát triển thành phong cách sống được giới trẻ sùng bái và mê mẩn. Từ nước Anh, nó lan tỏa đến những quốc gia khác.

Mod đối lập hoàn toàn với Punk. Nếu dân chơi Punk nổi loạn với trang phục xé rách, tai đeo khuyên, tóc mullet nhuộm xanh đỏ thì tín đồ Mod lại chỉn chu với suit, áo sweater vest phối cùng áo polo. Đây chính là một phong cách thời trang của dân trí thức. Hai lối thời trang và phong cách sống của người trẻ tuổi này cũng thường bị so sánh trên báo chí truyền thông.

Phong cách sống Mod tập trung vào hai tone trắng đen, hay gồm cả gam màu nổi. Các họa tiết được ưa chuộng là Op Art, Mondrian với bộ sưu tập Cocktail vô cùng nổi tiếng của Yves Saint Laurent. Thiết kế cho các quý cô đặc trưng của Mod chính là chiếc váy mini-skirt của Mary Quant. Bà là cái tên đại diện cho các nhà thiết kế tạo ra phong cách thời trang Mod trẻ trung, dễ mặc, vừa túi tiền, và được tôn là biểu tượng thời trang nước Anh. 

Nói đến Mod phải nhớ ngay đến siêu mẫu huyền thoại Leslie Hornby (được biết đến phổ biến với cái tên Twiggy). Siêu mẫu gầy còm này còn được mệnh danh là “nữ hoàng của phong cách Mod” hay “bộ mặt của năm 1966”.

Giải mã sự gắn liền của Mod với xe Vespa

Sự xuất hiện của Vespa đã làm thay đổi hoàn toàn văn hóa Ý. Đáng kể nhất, Vespa đã góp phần tạo dựng một nền văn hóa tiêu dùng mới. Các nhà quan sát đương thời ở thập niên 1960 tại Ý kết luận rằng hàng hóa tiêu dùng nhờ ảnh hưởng của Vespa, đã trở thành mối quan tâm chính của hầu hết người dân Ý. 

Trong xã hội xuất hiện một khao khát mới là sở hữu một số hàng hóa cụ thể, như một chiếc xe Vespa, để được nhìn nhận như một công dân thành đạt. Do có giá phải chăng và sức hấp dẫn phổ biến, xe Vespa trở thành niềm mơ ước của người lao động trẻ tại Ý thời bấy giờ. Bên cạnh tính biểu tượng “hiện đại” của nó, chiếc xe cũng giúp người trẻ có thể thoải mái di chuyển, tham dự các sự kiện xã hội ở các vùng địa lý khác xa xôi hơn, khi mà xe hơi thì họ không đủ sức sở hữu, còn phương tiện công cộng thì không tiện lợi bằng.

Đấy cũng là một trong những lí do khiến cho những tín đồ trí thức của Mod tại các nước Châu Âu mê mẩn Vespa và chọn chúng làm phương tiện di chuyển của cả hội. Vừa hợp thời, lịch thiệp, phù hợp với phong cách sống của họ và phương tiện này được xem như một phương tiện không thể thiếu của một Modder thực thụ.

Chiếc xe của Piaggio Vespa cũng đã đóng góp vào việc mang lại vị thế bình đẳng hơn cho nữ giới vào những năm 1960. Trước khi có Vespa, chuyện một phụ nữ đi xe máy là điều chưa nghe nói, không chỉ tại Ý, mà ở phần lớn thế giới. Phụ nữ ở thập niên 1960 thường sẽ bị kì thị nếu ăn diện quá ngắn hoặc ôm sát cơ thể. Sự xuất hiện của chiếc xe Vespa cùng với phong cách Mod đã kết hợp cùng nhau khiến cho nữ giới và nam giới bình đẳng. Ngoài phương tiện di chuyển, Vespa còn là “phương tiện” của sự thay đổi thời đại. Người phụ nữ theo Mod Style được xem là những phụ nữ táo bạo, bởi họ không ngần ngại làm những điều trái ngược với định kiến của xã hội lúc bấy giờ.

Văn hóa giới trẻ được tạo ra từ hiện tượng Vespa lan từ Ý ra khắp thế giới. Sau Ý, thị trường lớn thứ hai của Vespa là Anh, nơi mà giống như ở nhiều nước châu Âu khác, Vespa đã làm thay đổi sâu sắc lối sống, bởi tự do di chuyển, nhất là trong các đô thị đông đúc, gắn liền với giới cộng đồng Mod trong nhiều năm. Bên cạnh sự tinh tế tri thức của Mod và Vespa ở thời điểm đó thì “hội nhà” Punk với phong cách thời trang gai góc, gồ ghề cùng các chiếc xe phân khối lớn được xem là phe đối trọng của Mod.

Văn hóa Mod tại Việt Nam

Không chỉ ở nước Anh, ngay tại Việt Nam cũng có một cộng đồng nhỏ những người đam mê văn hóa Mod. Ngoài ra, xét về một khía cạnh nào đó, có thể thấy rõ giữa Mod từ Anh Quốc và cộng đồng Satorial ở Việt Nam có những điểm tương đồng nhất định. Cả hai cộng đồng này đều yêu chuộng sự thanh lịch, tinh tế trái với tính nổi loạn của Punk qua những bộ âu phục được may đo chỉnh tề. Ở Mod, người ta hướng đến tinh thần hiện tại, đổi mới. Cả trong Sartorial, bên cạnh những cá nhân yêu thích tính hoài niệm, vẫn có những người hướng đến sự hiện tại trong cách mix & match trang phục.

Độc đáo, hiện đại và không ngừng phát triển. Những mẫu xe đa dạng của Vespa không chỉ vươn tầm như một thương hiệu xa xỉ mà còn tạo sức ảnh hưởng lên những tầng lớp thanh niên nhờ tinh thần trẻ trung mà nó mang đến. Chính vì triết lý đó, chiếc xe Vespa không chỉ gắn liền với Mod Style mà chúng còn ngày càng hiện đại, đa dạng để phù hợp với đại đa số và trở thành một phương tiện kết nối cho những ai có chung niềm đam mê tại Việt Nam.