Sofubi đã vượt xa định nghĩa ban đầu của một món đồ chơi thông thường. Ngày nay, chúng là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, phản ánh sự giao thoa giữa văn hóa đường phố, thiết kế đương đại và giá trị sưu tầm cao cấp.

Từ những quái vật Kaiju kinh điển đến những nhân vật trừu tượng đầy phá cách, Sofubi đã khắc sâu vị thế của mình trong thế giới nghệ thuật và là niềm đam mê của hàng triệu nhà sưu tập toàn cầu. Hãy cùng Street Vibe tìm hiểu tại sao Sofubi có thể vương mình từ một món đồ chơi trở thành một biểu tượng của nghệ thuật nhé!

Sofubi là gì? Nguồn gốc và lịch sử phát triển của món đồ chơi Art Toy này

Sofubi theo tiếng nhật là (ソフビ), một thuật ngữ Nhật Bản viết tắt của “soft vinyl” (nhựa vinyl mềm). Nguồn gốc của nó từ xứ sở mặt trời mọc, một loại đồ chơi mô hình được làm từ chất liệu vinyl mềm dẻo và quá trình sản xuất đúc quay đặc trưng tạo nên độ bền và khả năng thể hiện chi tiết tinh xảo. Nhấn mạnh sự khác biệt của Sofubi so với các loại đồ chơi nhựa thông thường.

Bắt nguồn của món đồ chơi này vào những năm của thập niên 50, Sofubi ra đời tại Nhật Bản như một giải pháp thay thế bền bỉ hơn cho đồ chơi được làm bằng celluloid dễ cháy nổ. Trong suốt quá trình phát triển của mình, đồ chơi Sofubi luôn gắn liền với những nét văn hóa của nhật bản từ các series phim đã làm nên tên tuổi cho xứ sở phù tang như: phim Tokusatsu (siêu anh hùng) và Kaiju (quái vật khổng lồ) như Godzilla, Ultraman, hay Kamen Rider. Những món đồ chơi Sofubi này nhanh chóng trở thành biểu tượng văn hóa đại chúng, gắn liền với tuổi thơ của các thế hệ trẻ em Nhật Bản.

Tuy nhiên, sự biến đổi mang tính nghệ thuật của Sofubi thực sự bắt đầu vào những năm cuối thập niên 1990 và đầu 2000. Các nghệ sĩ và nhà thiết kế độc lập, lấy cảm hứng từ văn hóa đồ chơi truyền thống nhưng không ngừng phá bỏ giới hạn, đã bắt đầu tạo ra những mẫu Sofubi phiên bản giới hạn, nhấn mạnh vào yếu tố sáng tạo, độc đáo và dấu ấn cá nhân. Đây là giai đoạn Sofubi chính thức chuyển mình từ “đồ chơi” thành “art toy” – một loại hình đồ chơi mới mang tầm nghệ thuật hơn.

Giá trị thẩm mỹ của Sofubi – nghệ thuật từ những đường nét

Lực hấp dẫn mạnh mẽ của Sofubi nằm ở sự kết hợp tinh tế giữa quy trình sản xuất đặc trưng và tầm nhìn nghệ thuật của người sáng tạo. Mỗi Sofubi thấm đẫm tinh thần của nghệ thuật điêu khắc thu nhỏ. Nghệ sĩ dành thời gian và tâm huyết để tạo ra các mô hình , từ những đường cong mềm mại đến các chi tiết góc cạnh, biểu cảm, tạo nên một hình thể vật lý có chiều sâu và cá tính riêng. Chúng có thể mang phong cách hoạt hình dễ thương, nhưng cũng có thể là những sinh vật quái dị, siêu thực, hoặc những hình dạng trừu tượng đầy thách thức.

Dù được đúc từ nhựa vinyl màu sắc cơ bản, phần lớn Sofubi được hoàn thiện bằng tay qua các kỹ thuật sơn phức tạp. Từ việc sử dụng các lớp sơn trong mờ để tạo hiệu ứng chiều sâu, đến những nét cọ tỉ mỉ, airbrush, hoặc các kỹ thuật che chắn để tạo ra các họa tiết phức tạp. Màu sắc không chỉ đơn thuần là trang trí mà còn là một phần không thể thiếu để truyền tải cảm xúc, câu chuyện và phong cách của nghệ sĩ. Mỗi nét sơn, dù là một vệt nhỏ, cũng mang dấu ấn cá nhân.

Một yếu tố quan trọng đẩy Sofubi lên tầm nghệ thuật là tính giới hạn. Nhiều phiên bản chỉ được sản xuất với số lượng rất nhỏ, đôi khi chỉ vài chục hoặc vài trăm chiếc trên toàn thế giới. Điều này không chỉ tạo ra sự khan hiếm mà còn biến mỗi Sofubi thành một vật phẩm độc bản, mang giá trị không chỉ về mặt vật chất mà còn về sự sở hữu một phần của lịch sử nghệ thuật đương đại.

Từ khuôn đúc đến những tác phẩm nghệ thuật

Đằng sau mỗi tác phẩm Sofubi tinh xảo là một quy trình sản xuất độc đáo, kết hợp sự tỉ mỉ của bàn tay nghệ nhân với kỹ thuật công nghiệp hiện đại. Điều này lý giải tại sao mỗi Sofubi không chỉ là đồ chơi mà còn là một tác phẩm nghệ thuật có giá trị riêng

Mọi thứ bắt đầu từ ý tưởng của nghệ sĩ, được hiện thực hóa qua một bản điêu khắc vật lý hoặc kỹ thuật số. Đây là bước quan trọng nhất, định hình toàn bộ hình dáng, chi tiết và biểu cảm của nhân vật. Nghệ sĩ sẽ làm việc cẩn thận từng đường nét, từ các khối lớn đến những chi tiết nhỏ nhất như ngón tay, móng vuốt hay họa tiết trên bề mặt, đảm bảo mẫu gốc hoàn hảo trước khi chuyển sang các bước tiếp theo. Từ mẫu gốc hoàn chỉnh, các nghệ nhân sẽ tạo ra bộ khuôn. Khuôn Sofubi thường được làm từ kim loại hoặc vật liệu chịu nhiệt đặc biệt, được chia thành nhiều mảnh để có thể tháo rời và lắp ráp dễ dàng. Độ chính xác của khuôn quyết định độ sắc nét của sản phẩm cuối cùng.

Chất liệu vinyl mềm dẻo mang lại cảm giác độc đáo khi chạm vào, khác biệt hoàn toàn so với các loại nhựa cứng. Độ bóng, độ mờ, và khả năng giữ màu của vinyl cũng góp phần tạo nên vẻ ngoài đặc trưng, làm nổi bật các chi tiết điêu khắc. Nhựa vinyl lỏng được đổ vào khuôn rỗng, sau đó khuôn sẽ được đưa vào máy và quay đều trên nhiều trục khác nhau dưới nhiệt độ cao. Quá trình quay này giúp nhựa vinyl trải đều khắp bề mặt bên trong khuôn, tạo thành một lớp vỏ rỗng ruột có độ dày đồng đều. Điều này không chỉ giúp giảm trọng lượng sản phẩm mà còn tiết kiệm vật liệu.

Sau khi nhựa nguội và đông cứng, các mảnh Sofubi sẽ được lấy ra khỏi khuôn. Ở bước này, các phần thừa sẽ được cắt gọt tỉ mỉ, các lỗ nhỏ được tạo ra để lắp ráp các bộ phận và đôi khi các bộ phận khác nhau của nhân vật sẽ được ghép nối lại với nhau.

Công đoạn cuối cùng có lẽ là cầu kỳ nhất. Hầu hết các món đồ chơi Sofubi đều được vẽ thủ công bằng tay, đôi khi kết hợp với kỹ thuật sơn phun . Các nghệ nhân sẽ sử dụng các loại sơn đặc biệt để tạo ra hiệu ứng màu sắc độc đáo, từ những lớp nền mờ đến các chi tiết bóng bẩy, hay những đường nét phức tạp đòi hỏi sự khéo léo cao độ. Mỗi lớp sơn, mỗi nét cọ đều góp phần tạo nên cá tính và sự độc nhất cho từng tác phẩm Sofubi, biến chúng thành những tác phẩm nghệ thuật “sống”.

Đồ chơi Art Toys Sofubi là bộ môn nghệ thuật không biên giới

Theo Metastat Insight đưa ra báo rằng, thị trường đồ chơi nghệ thuật toàn cầu ước tính đạt 62.131,8 triệu đô la vào năm 2030; tăng trưởng ở tốc độ CAGR là 16,8% từ năm 2023 đến năm 2030. Trong đó nhóm phân khúc độ tuổi từ 20-35 tuổi, ước tính quy mô và dung lượng thị trường đạt 2.252,2 triệu đô la Mỹ. Đồ chơi nghệ thuật dành cho thanh niên có thể bao gồm đồ sưu tầm, đồ thiết kế và các mặt hàng vừa mang tính thẩm mỹ vừa mang tính hoài niệm. Bên cạnh đó, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền văn hóa mạng- internet culture, việc sưu tầm art toy đang ngày càng phổ biến hơn. Đồ chơi nghệ thuật là hình thức nghệ thuật sử dụng những món đồ chơi để truyền tải thông điệp, phong cách và tầm nhìn của người nghệ sĩ.

Với sự phát triển của công nghệ và sự sáng tạo không ngừng của các nghệ sĩ, Sofubi chắc chắn sẽ tiếp tục phát triển và định hình lại bản thân. Chúng không chỉ là những món đồ chơi được trưng bày trên kệ mà còn là những điểm nhấn nghệ thuật trong không gian sống, là biểu tượng của cá tính và là lời khẳng định về gu thẩm mỹ của người sở hữu.

Từ những hình hài quái vật quen thuộc đến những ý tưởng trừu tượng bay bổng, Sofubi minh chứng rằng nghệ thuật có thể tồn tại dưới nhiều hình thức và chất liệu, vượt qua mọi ranh giới và trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa đường phố và nghệ thuật đương đại.

Văn hoá Sofubi ở Việt Nam đã phát triển như thế nào?

Tại Việt Nam, khi nhắc đến Art Toys, người ta thường nghĩ đến những mẫu đồ chơi của Bearbrick, KAWS hoặc Labubu. Nhưng, đó chỉ là bề mặt nổi của tảng băng chìm vì ở nước ta, Sofubi cũng đang trên đà phát triển. Ngay tại đất nước hình chữ S, Sofubi dần len lỏi vào kệ trưng bày của những nhà sưu tầm, hình thành nên những hội nhóm hay cửa hàng. Trong số đó, có thể kể đến Junky Station – đây là một cửa hàng mua bán cũng như sưu tầm Sofubi tiêu biểu ở khu vực Thành phố Hồ Chí Minh. Không chỉ đơn thuần buôn bán, họ đồng thời tổ chức các buổi gặp mặt, offline dành cho những ai đã trót say mê thú chơi nhựa này.

Bên cạnh đó, có một thị trường buôn bán thì cũng có cả những tay sưu tầm khét tiếng. KTS Trọng Lee – một khách hàng thân thiết của Junky Station chính là người sở hữu cả một BST đắt đỏ các món đồ chơi Sofubi nói riêng và Art Toys nói chung. Anh không xem chúng như một món đồ chơi đơn thuần. Hơn cả thế, Art Toys hay Sofubi với anh là những tác phẩm nghệ thuật, là “đứa con tinh thần” đặt ngay góc làm việc.